Steinn Steinarr XLVII

 

Hvenær telst einstakt listaverk eða lífsverk listamanns sígilt?  Þeirri spurningu verður seint svarað.  Nútímamenn eru sem kunnugt er, svolítð á sprettinum og láta sig því ekki muna um, að tala um sígild verk fólks, sem enn er nánast á æskuskeiði. Slík fullyrðing hlýtur að teljast nokkuð hæpin.  Frumskilyrði þess, að listaverk geti talist sígílt, er að það lifi meðal fólks, kynslóðum eftir að höfundur þess er genginn á vit feðranna.  Í raun þurfa tímarnir að hafa breyst mjög, milli þess, að listaverk verður til og þess, að hægt sé að kalla það sígilt.

 

Passíusálmar séra Hallgríms eru sígilt listaverk, vegna þess, að þeirra verður ekki síður notið af nútímamönnum, en samtíðarmönnum séra Hallgríms.  Við getum að vísu ekki sagt, að þeirra sé enn notið með sama hætti og gerðist á 17. öld, til þess skortir okkur þekkingu.  En þeir eru eigi að síður lifandi í vitund þjóðarinnar, þótt aldir séu liðnar frá sköpun þeirra og fátt með sama hætti nú og var á dögum séra Hallgríms Péturssonar.

 

Vissulega er ekki nema hálf öld liðin frá andláti Steins Steinarrs.  Það telst að sönnu ekki langur tími í sögu þjóðar, jafnvel ekki þjóðar á gelgjuskeiðinu, eins og við Íslendingar erum í ýmsu tilliti.  En á þessum fimmtíu árum, hafa orðið slíkar breytingar í landinu, að ýmislegt, sem áður var sameiginleg þekking allra, er nú horfið í rökkur hins liðna.  Og um leið hefur margt verið hafið til vegs, bæði í andlegum og veraldlegum efnum, sem menn hefðu áður goldið varhug við. Samt lifa ljóð Steins góðu lífi með þjóðinni.  Þess vegna má óhikað telja þau sígild.