Steinn Steinarr XLVIII

 

Halldór Laxness skrifaði minningargrein um Stein og fórst það vel úr hendi, eins og við var að búast.  Samt verður ekki undan því litið, að niðurlag greinarinnar er svolítið undarlegt.  Þar segir: „Karlmennskuhug, þrjósku, ósáttfýsi við heiminn, óbilgirni eins og presturinn sagði í gær, þessa eiginleka átti Steinn Steinarr betur útilátna en flestir menn, auk snilldarinnar.  Af hans dæmi munu ung skáld læra að standa sig í lífinu; og sömuleiðis deyja.

 

Hann hafði það af að verða á móti öllum heimsveldunum og dó glaður.”  Svo mörg voru þau orð.

 

Hér skal ósagt látið, hvort ung skáld geti, eða hafi getað sótt í smiðju Steins, hvað það varðar, að læra að standa sig í lífinu.  Sú fullyrðing verður þó að teljast nokkuð hæpin.  Hitt er vitanlega út í hött, að hann hafi verið lærimeistari komandi skáldakynslóða í því að deyja.  Svona skrifa menn einfaldlega til að bera stíl sinn á torg; ekki til að leita sannleikans. 

 

Vissulega er það rétt hjá Laxness, að Steinn Steinarr hafði það af, að vera á móti öllum heimsveldunum.  Þó það nú væri; hvernig gat annað verið um mann, sem var það eðlislægt, að hata allt vald og draga í efa allan „stóra sannleika?”   Auðvitað hafnaði Steinn þeim „stóra sannleika” sem hann hataði.  Halldór Laxness leitaði hans hins vegar lengst af ævi sinnar, jafnvel á svo ólíkum slóðum, sem innan kaþólsku kirkjunnar og heimskommúnísmans.  Fann loks sinn sannleika „í túninu heima”, líkt og við gerum víst flest undir hnígandi haustsól.  En það er önnur saga. 

 

Fullyrðing Laxness um að Steinn Steinarr hafi dáið glaður á ekki við rök að styðjast; um það vitnar viðtal Ingu Huldar Hákonardóttur við Ásthildi Björnsdóttur, ekkju Steins. Viðtalið birtist í bók Sigfúsar Daðasonar, „Maðurinn og skáldið, Steinn Steinarr.” Þar segir Ásthildur m.a.:  „Hann (Steinn) hafði óskaplega lífslöngun og vonaði alltaf, að sér mundi batna!  Ég er viss um, að honum fannst hann eiga margt ógert.  Hann langaði svo til að lifa.”  Síðar í sama viðtali segir Ásthildur: „Hann dó að kvöldi hvítasunnudags, það var fallegt dánardægur, en hann dó ekki glaður.”

 

Fullyrðing Laxness um gleðiríkan dauða Steins Steinarrs dæmir sig auðvitað sjálf, eins þótt hún komi lipurlega út á prenti.

Athugasemdir

[Jón Bragi (IP-tala skráð) 29.6.2008 kl. 07:55]

Sæll vert þú.

Alveg sammála þér um það að Steinn dó ekki glaður. Var búinn að rekast á þetta viðtal og má nærri geta að Ásthildur hafi farið nær um það en Laxness hversu glaður Steinn dó.

Við megum heldur aldrei gleyma því að Laxness hafði alltaf það sem skáldlegra reyndist fremur en það sem sannara reyndist