Til hamingju Akureyri, settlegasta dama norðan Alpafjalla

Hin settlega dama við Eyjafjörð, ungfrú Akureyri á afmæli í dag.  Það eru sem sagt liðin 150 ár frá því hún hlaut kaupstaðaréttindi, að vísu í síðara skiptið, en við tölum ekki meira um það.  Slíkt er ekki við hæfi.  Það var undir handarjaðri þessarar settlegustu dömu norðan Alpafjalla, sem ég fyrst man eftir mér.  Afi minn og amma bjuggu þá í Skipagötunni, eftir að hús þeirra við Hafnarstræti 66 brann til kaldara kola, árið sem ég fæddist.   Þaðan fór ég í nokkra könnunarleiðangra um hinn stóra heim, eins og ungum sveinum er tamt.

Eitt sinn fór ég ásamt félaga mínum í þríhjólaleiðangur upp í Brekkuna.  Ég veit ekki hve lengi sá leiðangur stóð.  Hitt man ég, að loks komu laganna verðir á svörtu Maríu og komu okkur í hús.  Við fengum að vera á reiðskjótum okkar aftur í bílnum, það var mikið ævintýri, að þeytast um bílgólfið á hjólunum.  Og auðvitað urðum við hetjur dagsins fyrir vikið.

Síðar lögðum við út á refilstigu vísindanna.  Það var þannig, að okkur hafði verið sagt, að áðnamaðkar væru tvíkynja.  Karlsins vegna þótti okkur það ekki nógu gott; aumingja hann, að geta aldrei losnað frá kerlingunni!  Við urðum okkur úti um vasahníf og veiddum áðnamaðk.  Nú skyldi frelsa karlinn frá kerlingunni.  Og í þeim göfuga tilgangi skárum við maðkinn í tvo hluta.

Við vorum auðvitað hróðugir af björgunarstarfinu.  En það stóð ekki lengi.  Hvað nú ef báðir hlutarnir væru eftir sem áður tvíkynja?  Við þessu var aðeins eitt ráð; við skárum þá báða í tvennt.  Og þannig héldum við áfram, þar til áðnamaðkurinn hafði nánast verið bútaður í frumeindir sínar.

Seinna varð félagi minn í þessu mjög svo vísindalega björgunarstarfi læknir.  Ég hef ekki haft aðrar spurnir af honum í áratugi, en þær, að hann starfar úti í hinum stóra heimi.  En ég þykist vita, að hann hafi ekki haldið áfram á sömu braut.  Og þó, erum við ekki alltaf að búta tilveruna í smá búta, til að kryfja tilveruna til mergjar.  En það er allt önnur saga.

 

Ég var á fimmta ári, þegar afi minn dó.  Atvikin höguðu því svo, að við amma og móðir mín fluttum suður.  Amma var nefnilega krónískur Reykvíkingur.  En það er eins og hjartað verði gjarnan eftir, þar sem ræturnar liggja, að minnsta kosti að nokkru leyti.  Og enn blundar hann í mér, Akureyringurinn, sem ferðaðist skríkjandi um í löggubíl að loknum landkönnunarleiðangri og bjargaði síðar áðnamaðki undan ágangi femínismans, sem hann hafði reyndar aldrei heyrt minnst á.