Fortíðarhyggja í Keflavík

Kalda stríðið var, í bókstaflegri merkingu sálsýkisleg framlenging síðari heimstyrjaldar.  Rólyndustu menn fylltust ofsóknarbrjálsemi, þeirrar gerðar, sem í eðlilegu umhverfi þekkist tæpast utan geðveikrarhæla. Allir töldu alla sitja á svikráðum við sig.  Traust, ekki aðeins milli þjóða og þjóðfélagshópa, heldur einnig milli einstaklinga, gufaði upp.  Til er fjöldi dæma, m.a. frá Íslandi, um fjölskyldur og vináttutengsl, sem beinlínis sundruðust vegna kalda stríðsins.  Enginn var maður með mönnum, nema hann ætti sér fjandmann í þessum hjaðningavígum.

Ein afleiðing þessa sjúklega ástands voru herstöðvar, sem dritað var niður út um allar koppagrundir.  Þær veittu sumum falksa öryggiskennd, öðrum atvinnu, fé og frama. 

Ein stöðin reis á Miðsnesheiði, steinsnar frá Keflavík.  Á örskömmum tíma breytti hún fámennu fiskimannaþorpi í blómlegan bæ í efnalegu tilliti.  Kaninn veitti vinnu og borgaði vel.  Þarna sáu margir veraldlega drauma sína rætast.

En draumum lýkur, þegar augum er lokið upp.  Og þar kom, að kalda stríðið rann út í sandinn, eins og hver annar misskilningur, sem tæpast þarf að leiðrétta.  Þetta gerist út um allan heim.  Ein afleiðing þessa varð sú, að herstöðvum var lokað.  Af sjálfu leiddi, að bæir, sem lifað höfðu á hernaðarumsvifum báru ekki sitt barr og lognuðust jafnvel út af.  Ef íbúarnir vildu halda þeim lifandi, urðu þeir að finna sér nýtt hlutskipti.

Keflavík er einn slíkra bæja.  Hersetan á Miðnesheiði var einfaldlega forsenda fjárhagslegs uppgangs  þessa bæjar.  Með lokum kalda stríðsins brugðust þessar forsendur.  Leiknum var einfaldlega lokið.  En í stað þess, að reyna að byggja þetta bæjarfélag upp á nýjum forsendum, var reynt að halda hermanginu áfram.  Fræg að endemum er tilraun Davíðs Oddssonar og síðar Geirs Haarde, til að neyða Bandaríkjamenn til að hafa áfram fjórar afgamlar orrustuþotur á Keflavíkurflugvelli.  Nóg um það.

Enn virðist kalda stríðið blómstra í hugum sumra Keflvíkinga.  Nú tala menn um að fá á Keflavíkurflugvöll hollenskt fyrirtæki, sem hyggst leigja út orrustuþotur til heræfinga. 

Keflvíkingar; orrustunni um Stalíngrad er lokið, innrásin í Normandí er yfirstaðin, Berlínarmúrinn er fallinn og Kaninn er farinn.  Ef þið viljið, að bær ykkar lifi, verðið þið að stuðla að því á forsendum líðandi stundar, ekki fortíðarinnar.   Gangi ykkur vel, bærinn ykkar á það skilið.

Er þetta jöfnuður?

Ef marka má forsíðufrétt Moggans í dag, leiða hugmyndir félagsmálaráðherra um afskriftir á bílalánum til þess, að þeir sem keyptu lúxusjeppa og aðra dýra bíla á lánum, fá jafnvel milljóna afskriftir, meðan hinir, sem sýndu fyrirhyggju og keyptu „ódýra" bíla, fá afskriftir, sem tæpast skipta máli.

Í hverju skyldi jafnaðarmennska Árna Páls félagsmálaráðherra vera fólgin?

Verða lýðræði og lýðskrum ekki aðskilin?

Það getur verið þarflegt, að velta því fyrir sér, hvort lýðræðið sé endilega reist á siðferðilegum grunni, eins og til var ætlast í upphafi þess stjórnarforms.  Sé ekki svo, hlýtur sú spurning að vakna, hvort það þjóni í raun þeim tilgangi, að vera birtingarmynd á siðferðislegum þörfum og óskum lýðsins.  Ef svarið við þeirri spurningu er neikvætt, hlýtur lýðinn að hafa borið af leið.

Tökum dæmi.  Undanfarin ár hafa ýmsir Sunnlendingar beitt sér mjög fyrir breikkun Suðurlandsvegar.  Telja þeir, að með því muni umferðaröryggi aukast. Auðvitað er það rétt, þótt menn verði vitanlega að sýna aðgát í akstri, hversu breiðan veg, sem þeir aka um. 

En nú kemur athyglisverð þversögn. Einn þeirra, sem beitt hefur sér mjög þessu máli til framdráttar, var fyrir nokkrum árum handtekin vegna ölvunaraksturs, þar sem hann ekki aðeins keyrði niður ljósastaur, sem óneitanlega bendir til ofsaaksturs, heldur gerði einnig tilraun til að villa um fyrir lögreglunni, með því að reyna að telja henni trú um, að farþegi í bifreiðinni hefði setið undir stýri.  Þetta gerði hann eingöngu til að bjarga eigin skinni, m.ö.o, til að koma sér undan ábyrgð eigin misgjörða.

Nú hefur þessi sami maður verið leiddur til öndvegis á framboðslista Sjálfstæðisflokksins á Selfossi í komandi bæjarstjórnar-kosningum. Þess skal getið, að hann var einn um að sækjast eftir fyrsta sæti framboðslistans, sem út af fyrir sig hlýtur að nokkuð furðuleg birtingarmynd lýðræðis.

Vissulega vann hann lýðræðislegan sigur í prófkjöri.   Þó má deila um prófkjör. Það sama gildir um þá birtingamynd lýðræðis, sem við þekkjum. 

Maðurinn, sem hafnaði í fyrsta sæti á framboðslista síns flokks á Selfossi er í sjálfu sér aukaatriði.  Hins vegar hljóta menn að velta fyrir sér, siðferðislegri ábyrgð þeirra, sem kusu hann, sem og því, hvort óafmáanlegt samhengi sé milli lýðræðis og lýðskrums.  Ef svo er, þjónar lýðræði ekki tilgangi sínum, a.m.k. ekki í þeirri mynd, sem við þekkjum það.

Vonandi finnum við viturlegri lausn á þessum vanda, en þá, að lýðurinn afsali sér öllum völdum í hendur fárra manna.  En þá verða menn að gera sér ljóst, að lýðræði er ekki aðeins einn þáttur mannréttinda, í því felst einni ábyrgð og ígrunduð ákvarðanataka, þar sem hlutirnir eru settir í rökrétt samhengi. 

 

 

Bætur til Breiðavíkurdrengja og fleiri fórnarlamba

Loksins kom að því að eitthvað er gert sem þjóðin þarf ekki að skammast sín fyrir.  Hér á ég við þá ákvörðun ríkisstjórnarinnar, að mælast til þess við Alþingi, að Breiðavíkurdrengirnir og önnur fórnarlömb grimmdarverka gegn börnum á opinberum "uppeldisstofnunum" fái bætur.  Að vísu verður aldrei bætt fyrir pyntingar með fé; gull er eitt en sál annað.   En hér er þó um að ræða viðurkenningu íslenska ríkisins á því, að í skjóli þess hafi verið framin grimmdarverk á varnarlausum börnum.  Sú viðurkenning verður vonandi til þess, að menn haldi framvegis vöku sinni, þannig að slíkur atburðir endurtaki sig ekki.

Það er mikilvægt, að gert er ráð fyrir því, að bæturnar nái ekki aðeins til fórnarlambanna sjálfra, heldur einnig til barna þeirra, sem harðindum máttu sæta og nú er látnir.  Margir þeirra féllu fyrir eigin hendi.  Vafalaust má í mörgum tilfellum rekja það, til þeirrar sáru rauna, sem þeir máttu þola í Breiðavík og á öðrum stofnunum. 

Hafi þeir þakkir, sem að þessari lausn hafa unnið.

Er Ísland sokkið í mútustarfsemi?

Leyniskýrslan, sem Ríkissjónvarpið birti í kvöld um orkugreiðslur Norðuráls á Íslandi, sýna, að þetta fyrirtæki og um leið væntanlega önnur álver á Íslandi, greiða um fjórðungi lægra raforkuverð en gengur og gerist í heiminum.  Auk þess kemur fram í skýrslunni, að verðlækkun á áli er nær öll, ef ekki öll á kostnað orkusalans, þ.e.a.s. íslensku þjóðarinnar.

Í sjálfu sér eru þetta ekki stórvægileg tíðindi, heldur staðfesting á því, sem marga hefur lengi grunað.  Eigi að síður vekur þessi skýrsla eftirfarandi spurningu:  Hvað hefur íslenskum stjórnmálamönnum gengið til, með því að gera slíka samninga?

Ef við reiknum ekki með því, að  stjórnmálamenn á landi hér séu til muna heimskari en gengur og gerist, getur svarið ekki verið nema eitt;  íslenskir ráðherrar, alþingismenn, embættismenn og sveitastjórnarmenn, sem að þessum málum koma, hafa í stórum stíl þegið mútur!

Það er kominn tími til, að í spillingarmálum verði upp tekinn á Íslandi hinn forni germanski réttur, sem byggist á því, að hver maður sé sekur, geti hann ekki sannað sakleysi sitt.

Látum ekki göbbelískan áróður blekkja okkur

Hvers vegna er fjárhagsstaða okkar Íslendinga eins og raun ber vitni?  Er það vegna þess að Bretar og Hollendingar séu heldur svona illa þenkjandi fólk, sem eigi sér þann draum æðstan, að koma okkur fjandanst til?  Hæpið.

Horfum nokkur ár aftur í tímann.  Hverjir gáfu ríkisbankana ábyrgðarlausum vinum sínu?  Hverjir sáu til þess, að allt eftirlit með bönkunum var í skötulíki, eftir að þeir voru komnir í hendur fjárglæframanna?  Svarið er, Sjálfstæðismenn og Framsóknarmenn undir forystu Davíðs Oddssonar og Halldórs Ásgrímssonar.

Og hverjir lugu fjármálayfirvöld á Bretlandi og í Hollandi full, og töldu þeim trú um, að landsbankinn stæði föstum fótum og því væri allt í stakasta lagi með Icesave?  Það voru Sjálfstæðismenn og Samfylkingarmenn undir forystu Geirs Haarde og Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur.

Og takið nú eftir;  allrir þessir stjórnmálaflokkar og forystumenn þeirra höfðu á bak við sig lýðræðislega kjörinn meirihluta á Alþingi.  Sannleikurinn er nefnilega sá, jafn bitur og hann er, að meirihluti íslensku þjóðarinnar dýrkaði útrásarvíkingana.  Þetta voru „duglegu strákarnir okkar".  Meira að segja lýðræðislega kjörinn forseti lýðveldisins, gekk í broddi fylkingar og lofsöng þess menn, jafnt heima sem heiman.  Hvernig getur það hvarflað að nokkrum manni, að hann hafi vísað Icesave-samningunum í þjóðaratkvæði til annarrs, en að bjarga eigin skinni?

Nú eiga sér stað viðræður við Breta og Hollendinga, sem ef til vill geta skilað okkur betri samningum en þeim, sem kosið er um, ef til vill ekki.  Ég veit það ekki.   Og Bjarni Ben. og Sigmundur Davíð vita það ekki heldur.  En eitt vitum við; það semur enginn við þjóð, sem stendur ekki við orð sín!

Sitjum því heima, skilum auðu eða segjum já í þjóðaratkvæðagreiðslunni á morgun.  Látum ekki göbbelískan áróður blekkja okkur, það er of mikið í húfi.  Það er ekki hlutverk þjóðarinnar, að skera óábyrga stjórnmálamenn niður úr snörunni, sem þeir hafa sjálfir komið sér í.

Þjóðaratkvæðagreiðsla um dansinn kringum gullkálfinn

Það hendir okkur flest á lífsleiðinni, að rata af réttri leið.  Stundum römbum við ein á öngstræti og söknum um sinn samfylgdar við annað fólk.  En fyrir kemur, að við verðum mörg samferða af réttri leið, eins og villuráfandi sauðir.  Slík hafa örlög þjóðarinnar verið undanfarin ár.

En örlög eru ekki endilega ósjálfráð, því hver er sinnar gæfu smiður.  Og víst er um það, að sú gryfja, sem við erum nú sokkin í, var ekki af öðrum grafin en okkur sjálfum.  Vissulega stóð gullkálfurinn á sínum stað sem jafnan, en það bað okkur engin að stíga dansinn í kringum hann.  Það ákváðum við sjálf.

Og nú eru þeir þagnaðir, fiðlunnar strengir.  Eigum við þá, að halda áfram dansinum, þótt duni ei lengur hljómar í höll?  Eigum við að láta þá menn, sem fóru fyrir dansinum kringum gullkálfinn, véla okkur til sjálfsblekkingar eða eigum við að vera menn til, að viðurkenna villu okkar? 

Í þjóðaratkvæðagreiðslunni á laugardaginn verður ekki tekist á um peninga, heldur heiður þjóðarinnar.  Ef við höfnum ábyrgð okkar, glötum við heiðri okkar.  Til hvers var þá barist í þúsund ár?

 

 

Enn ein frestun á skýrslubirtingu rannsóknarnefndar Alþingis

Í skrifum mínum um rannsóknarnefnd Alþingis á hruninu, hef ég gerst svo hátíðlegur, að kalla hana „Sannleiksnefndina".  Er þar vísað til þeirrar sáttargjörðar sem Nelson Mandela og félagar, gengust fyrir í Suður-Afríku til að ná sáttum milli ólíkra kynþátta og forða landinu þannig frá borgarastyrjöld.

Vissulega hliðraði ég sannleikanu þar nokkuð til, því í sáttargjörðinni í Suður-Afríku var gert ráð fyrir því, að brotlegir menn fengu uppgjöf saka gegn því, að þeir gengust heiðarlega við afbrotum sínum.  Sú hugmynd lá ekki að baki skipunar rannsóknarnefndar Alþingis, þótt verkum hennar væri ætlað að lægja öldurnar í samfélaginu, með því, að sannleikurinn væri leiddur í ljós.  Þetta gerið ég í ljósi þess, að grunnhugmyndin var svipuð, hér og í Suður-Afríku, þótt aðferðafræðin væri ekki sú sama.

Nú hefur það gerst, að nefndin hefur enn eina ferðina frestað að birta  gögn sín, að þessu sinni í tvær til þrjár vikur.  Það þýðir, að niðurstöður hennar verða ekki gerðar lýðum ljósar, fyrr en eftir þjóðaratkvæðagreiðsluna um Icesave, þann 6. mars n.k.  Það eitt út af fyrir sig gerir þessa atkvæðagreiðslu marklausa.  Hvernig á þjóðin að kjósa um Icesave, án þess að hafa fullnægjandi upplýsingar um, hverngi það klúður varð til, hafi það þá verið klúður, en ekki skipulögð glæpastarfsemi?

Ástæðan, sem nefndin gefur nú fyrir frestun á birtingu ganga sinna, er sú, að hún þurfi að fara yfir varnarskjöl 12 einstaklinga, sem við sögu koma í hruninu.  Hvers vegna þurfti að gefa þeim tækifæri til varnar áður en gögnin voru birt?  Geta þeir ekki varið sig eftir birtinguna?

Ég hef mínar skoðanir á sekt eða sakleysi þeirra, sem þarna koma við sögu.  Vera má, að sumir þeirra verði dregnir fyrir rétt.  Þar gefst þeim þá tækifæri til að verja sig og vissulega teljast þeir saklausir uns sekt þeirra er sönnuð fyrir dómi. 

Beri rannsóknarnefnd Alþingis þetta fólk röngum sökum, getur það vísað málinu til dómstóla.  En endalaus frestun á birtingu skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis dregur úr trausti almennings á nefndinni og því þingi, sem kaus hana til starfa.  Því miður er nú svo komið, að það er mergurinn málsins.

 

Ja, það er nefnilega það

Nokkuð merkileg frétt.  Menntamálaráðherra semur um það við Arionbanka, (Búnaðarbanka, Kaupþingbanka) að fá fyrir hönd þjóðarinnar, forkaupsrétt á listaverkum, sem voru í eigu hennar áður en bankarnir voru einkavæddir og hirtu í leiðinni listaverk í þjóðareigu, sem láðist að telja til verðmæta í einkavæðingaræðinu.

Í tilefni dagnsins „gaf" Arionbanki þjóðinni tvö listaverk, sem í raun eru í eigu hennar sjálfrar.

Jamm.

Enn ein frestun á skýrslu sannleiksnefndar

Sannleiksnefndin, sem sumir kalla svo, hefur nú framlengt tíu daga andmælarétt þeirra, sem nefndir eru í skýrslu hennar um fimm daga.  Þetta þýðir enn frekar frestun á birtingu skýrslunnar.  Þótti þó ýmsum nóg um fyrir.

Eins og menn vita, er nefndinni aðeins ætlað að varpa ljósi á hrunið haustið 2008 og aðdraganda þess.  Niðurstaða hennar verður því ekki dómsúrskurður.  Telji menn ómaklega að sér vegið í skýrslunni, geta þeir væntanlega leitað réttar sín fyrir dómstólum.  Það verður því að teljast orka tvímælis, að um andmælarétt sé að ræða fyrir birtingu skýrslunnar. 

Hvað ætlar nefndin að gera með andmælin?  Hyggst hún ef til vill  breyta skýrslunni með tilliti til andmælanna, áður en hún verður birt almenningi? 

Sæmileg sátt virðist hafa ríkt um störf þessarar nefndar.  Frekari frestun á skýrslu hennar er einungis til þess fallin, að draga úr þeirri sátt og um leið trúverðuleika nefndarinnar.  Það væri skaði, jafn lítið og eftir er í þessu landi, sem hægt er að treysta á, nema þá staðreynd, að daginn er tekið að lengja.  Og veitir ekki af í öllu svartnættinu.