Steinn Steinarr XXXVIII

  

Steinn Steinarr orti sér hvorki til frægðar né þess veraldarframa, sem goldinn er með þjónkun í von um endurgreiðslu í gulli.  Hann orti einfaldlega vegna þess, að hann gat ekki annað.  Hann var uppreisnarmaður og orðin voru vopn hans, hvort heldur þeim var beitt í ljóði eða lausu máli á prenti, eða þá til leiftursókna á kaffihúsum, stundum af lítilli sanngirni.  En þess verður tæpast krafist af stríðsmönnum, að spjótalög þeirra og sverðshögg hafni jafnan þar sem skyldi.

 

En það var ekki aðeins í orðræðum kaffihúsanna, að Steinn gætti ekki sanngirni um menn og málefni.  Hann gat einnig verið heldur hvass í greinum sínum og viðtölum, sem við hann voru tekin, eins og ég hef raunar þegar fjallað lítillega um í þessum þáttum mínum.  Steinn Steinarr var nefnilega blessunarlega laus við þann kvilla, að vera maður gallalaus.  Eins og allir dauðlegir menn, var hann maður ljóss og skugga. 

Ljósið, sem frá honum stafar er bjart og skært, skuggarnir dimmir og kaldir.  Þannig er því oftast varið með þá menn, sem eru mikillar fyrirferðar.  Og fyrirferð Steins, ekki aðeins í skálskap Íslendinga, heldur andlegum efnum yfirleitt, er slík, að fram hjá honum verður ekki gengið.  Í ljósi þessa er merkilegt, hversu vel yfirvöldum menntamála, jafnt ríkis sem borgar, tekst að skjóta sér undan því, að minnast hans á aldarafmælinu.  En ef til vill er þögn þeirra manna, sem meta lífið í því einu, sem mölur og ryð fá grandað, helsti virðingarvotturinn, sem þeir geta sýnt skáldi sem Steini Steinarr.  Er hann þá vel að þeirri virðingu kominn.

 

Á morgun, sunnudag, er fimmtugasta ártíð Steins.  Í því sambandi er vert að benda á líkræðu Sigurbjörns Einarssonar, síðar biskups, en hún birtist í síðara bindi ævisögu Gylfa Gröndal um Stein.  Um hana segir Gylfi réttilega:  „Slík snilldarverk er ekki unnt að stytta eða vitna til, heldur ber að birta þau í heild sinni.”  Í ljósi þeirra sanninda hvet ég fólk til að lesa líkræðuna.

 

Já vel á minnst, ævisaga Steins eftir Gylfa Gröndal;  ég hef stöku sinnum vitnað til hennar áður, en ekki fjallað um hana sem slíka, hvað sem síðar verður.  En athyglisvert er, að í raun kallar Gylfi þetta verk sitt ekki ævisögu, heldur „leit að ævi skálds.”  Sjaldan hef ég séð ævisöguritara sýna viðfangsefni sínu slíka virðingu.