Nokkur orð um ljóðlistina

Stefán Hörður Grímsson sagði stundum, að hann þekkti enga formúlu, sem dygði til þess að segja til um, hvað væri ljóð og hvað ekki.  Svo bætti hann við: „En sýndu mér ritmál og ég skal segja þér, hvort það er ljóð eða ekki."  Þetta rifjaðist upp fyrir mér, þegar ég í dag las kaflann „Einkennileg festi" í bók Þorsteins Þorsteinssonar „Ljóðhús" en hún fjallar um ljóðagerð Sigfúsar Daðasonar.  Ég hef áður fjallað lítillega um þetta ritverk hér á þessum spjallsíðum mínum.  Reyndar hefur Þorsteinn nú lent í ritdeilu við Örn Ólafsson bókmenntafræðing um þessa bók og er Lesbók Morgunblaðsins vígvöllur þeirra.  Valköstinn leiði ég hjá mér.

Nú jæja, í umræddum bókarkafla, „Einkennileg festi" hefur Þorsteinn það eftir franska skáldinu Paul Valéry (1871-1945), að kennimark bæði ljóðs og lags væri það, að úr hvorugu væri hægt að gera úrdrátt.  Og mér er spurn, hvers vegna ekki?  Svarið er einfalt og þó tvíþætt.  Annars vegar lýtur ljóð skilyrðislaust eigin lögmálum og verður því ekki umbreytt í frásögn, hins vegar höfðar það til skynjunar en ekki skilnings.  Það er hægt að gera úrdrátt úr skýrslu, því hún höfðar til skynseminnar, eða á a.m.k. að gera það.  En úr ljóði gera menn ekki úrdrátt, vegna þess, að þeir gætu þá allt eins gert úrdrátt úr tilfinningum sínum.  Freisti þess hver sem vill!

Athugasemdir

[Aðalheiður Ámundadóttir, 26.8.2007 kl. 02:35]

Ljóð hafa líka oft og tíðum þann kost að vera hnitmiðaðri en annar 'texti' og því ógerningur að gera úrdrátt...

[Jón Þórhalls (IP-tala skráð) 26.8.2007 kl. 11:28]

Erum við þá ekki komin að spurningunni um:

Hvaða lágmarkskröfur þarf að gera til manns svo hann megi kalla sig skáld?

Er það að gefa út eitthvert kver með einu og einu orði á stangli (atomljóð)?

Eða þarf viðkomandi viðkomandi að kunna skil á bragháttum; að geta sett saman ferskeytlu?

Það væri gaman að heyra fleiri raddir í þessum málum.