Á ferð í Kaupmannahöfn í kirkjugarði

Í gær kom ég heim frá Kaupmannahöfn eftir vikudvöl í þessari fornu höfuðborg okkar Íslendinga.  Ég er löngu hættur að hafa tölu á ferðum mínum þangað.  Enn lengra er síðan ég hætti að skilja í sjálfum mér, að geta yfirgefið þessa yndislegu borg.  En nóg um það.

Síðasta daginn minn í Höfn, í þetta skipti, varð mér gengið um „Kirkjugarð vors Frelsara" á Amager, nánar tiltekið við Amagersbro gade. 

Fátt segir meira um fólk en það, hvernig það minnist sinna nánustu.  Við Íslendingar reisum látnum  ástvinum okkar mjög formleg minnismerki; legsteina með nafni hins látna, fæðingar- og dánardægri og þjóðfélagsstöðu.  Látum þess jafnvel getið hvaðan hinn látni hafi verið, vilji svo til, að hann hvíli fjarri ættarslóð.  Sama gildir um búandfólk, sem grafið er í sinni sveit, bæjarnafns er gjarnan getið á legsteininum.  Íslenskir legsteinar eru m.ö.o. sagnfræðiverk, að vísu í knöppum stíl, en sagnfræði þó.  Og þar telst sjaldnast viðeigandi, að opinbera tilfinningar.  Helst að það sé gert á leiðum barna.  Það er ekki laust við, að þessi háttur Íslendinga á gerð legsteina minni á hermannagrafreiti.  Nákvæmni og formfesta eru þar í fyrirrúmi.

Danir virðast minnast sinna ástvina með nokkuð öðrum hætti.  Auðvitað rakst ég á nokkra legsteina í áðurnefndum kirkjugarði, þar sem lesa mátti nafn, fæðingar- og dánardægur o. s.frv. eins og í íslenskum kirkjugörðum.  En meginreglan virtist vera sú, að í stað kaldhamraðra, sagnfræðilegra staðreynda, gaf að líta á legsteinum hug þeirra, sem eftir lifðu, til hins látna.  Á sumum legsteinunum stóð jafnvel aðeins eitt orð „far" eða „mor"; ekkert nafn, ekkert ártal, þaðan af síður stöðuheiti.  En þótt þessir legsteinar segi ókunnugum ekkert um þann, sem þar hvílir lúin bein, þá vita þeir, sem vita ber, hver í hlut á.  Slíkir legsteinar tjá tilfinningar, meðan dæmigerðir legsteinar í íslenskum kirkjugörðum, segja knappa sögu, eins og fyrr segir.

Sinn er siður í hverju landi, enda fer best á því.  En gaman getur verið, að velta fyrir sér menningu jafn skyldra þjóða og Íslendinga og Dana út frá þessari ólíku hugsun varðandi legsteina.  Má vera, að okkar háttur í þessum efnum lýsi því vel, að í fámenninu skal minning hvers sem flestum kunn, meðan fólki í fjölmennari löndum er slík hugsun framandi.  Og hver veit, nema þetta segi nokkuð um bældar tilfinningar okkar Íslendinga og opnara tilfinningalíf frænda okkar Dana?